01.02.2023

Zabiegi pielęgnacyjne

Zabiegi pielęgnacyjne, higiena oraz obserwacja skóry mają bezpośredni wpływ na kondycję skóry i dlatego nie mogą być przeprowadzane rzadziej niż raz dziennie. Przy dobrym oświetleniu należy szukać zaczerwienień i dotykać ciało oceniając miękkość skóry. Chorzy zagrożeni powstaniem odleżyn muszą codziennie kontrolować skórę szukając ewentualnych oznak jej uszkodzenia. Ułatwieniem jest korzystanie z lusterka lub pomocy innej osoby. Szczególną uwagę należy zachować, jeśli skóra wykazuje przebarwienia nad miejscami narażonymi na nacisk lub gdy po ustąpieniu nacisku nie odzyskuje naturalnego koloru. Higiena ciała to podstawowy wymóg, który musi być zachowany. Skóra musi pozostawać czysta i sucha. Masaż jest przeciwwskazany w przypadku ostrego stanu zapalnego, gdy naczynia krwionośne mogą być uszkodzone lub w przypadku delikatnej skóry. Masażu nie należy zalecać jako metody zapobiegania odleżynom.

Wskazania pielęgnacyjne:

1/ codziennie myj skórę ciepłą wodą stosując tylko delikatne środki oczyszczające, które nie
będą jej wysuszały (mydło szare, dziecięce lub mydło o pH 5,5 nie zawierające perfum,
najlepiej natłuszczające lub stosować należy preparaty do kąpieli zawierające lanolinę). Nie
można nadmiernie używać środków czystości,

2/ każdorazowo po umyciu skóry delikatnie i dokładnie ją osusz (osuszać ciało trzeba również
podczas upałów), szczególnie w fałdach, zwracając uwagę, aby jej nie trzeć,

3/ po osuszeniu skóry zastosuj środki zwiększające jej elastyczność i chroniące ją przed
wysuszeniem, które muszą być dostosowane do jej typu (kremy pielęgnacyjne, oliwki
kosmetyczne, olej parafinowy lub 0,5 % krem propolisowy, który wykazuje duże działanie
regeneracyjne i antybakteryjne, Linomag, Alantan, / okresowo można stosować preparaty
osuszające np. Maść Cynkowa /),

4/ omijając wyniosłości kostne delikatnie nacieraj, oklepuj uwypukloną dłonią o złączonych
palcach (tapotaż) lub szczyp skórę (zabiegi hartowania) unikając mocnego nacierania i
nadmiernego masowania. Nie należy masować ani pocierać intensywnie skóry w miejscach
narażonych na powstanie odleżyn. Działanie takie może prowadzić do powstawania mikro-
uszkodzeń skóry, rozwoju stanu zapalnego, a więc zwiększenia RPO. Tarcie skóry może
także spowodować lekkie uszkodzenie tkanki lub wywołać stan zapalny, szczególnie u
słabych starszych osób,

5/ okolice odbytu i cewki zabezpiecz przed zanieczyszczeniem za pomocą kremu i czyść je starannie po każdym wypróżnieniu. U mężczyzn nietrzymających moczu zaleca się stosowanie zewnętrznych cewników tzw. urynałów kondomowych,​

6/ nie stosuj pudrów, talku i suchych zasypek ponieważ spowodują one, że skóra stanie się
wysuszona i mało elastyczna. Połączone środki natłuszczające i osuszające (pudry) tworzą
rodzaj skorupy mogącej skutkować odleżyną,

7/ eliminuj czynniki wysuszające skórę np. niska wilgotność powietrza, ekspozycja na zimno,

8/ chroń skórę przed uderzeniami i skaleczeniami. Unikaj układania pacjenta na częściach
ciała zaczerwienionych po poprzednim ucisku. Zaczerwienie wskazuje, że tkanka nie
zregenerowała się po poprzednim ucisku i musi odpocząć, zanim znów zostanie obciążona.

Unikaj wilgoci – wilgotną bieliznę lub pościel trzeba niezwłocznie zmieniać na suchą bezpiecznie jest używać tylko powleczeń z naturalnych tkanin ponieważ materiały zawierające sztuczne tworzywa często zaburzają prawidłową wilgotność skóry i powodują jej zawilgocenie lub szybsze wysuszanie. Unikaj wszelkich nierówności na górnej powierzchni materaca i dbaj, żeby prześcieradło nie tworzyło żadnych załamań zwracając uwagę, aby chory nie leżał na szwach czy guzikach. Prześcieradło należy naciągnąć najluźniej jak to możliwe tak aby nie było zbyt napięte prześcieradło należy zespolić z materacem a materac z łóżkiem (dotyczy to zawsze łóżek z regulacją kąta pochylenia oparcia – a tylko takich należy
używać !!!). U chorych z RPO nie używaj małych podkładów, kółek ani gumowych ceratek najważniejszym jest wczesne zastosowanie dedykowanych materacy zmiennociśnieniowych. W przypadku nietrzymania moczu lub kału koniecznie należy zwróć szczególną uwagę na stałe utrzymanie czystości i właściwą pielęgnację ciała. Zabezpieczając materac przed zabrudzeniami należy stosować tylko pokrowce wykonane z materiałów półprzepuszczalnych (najskuteczniejsze są pokrowce wykonane z poliuretanu), które pozwalają na przepływ powietrza a zatrzymują płyny. Unikaj fałdowania się skóry, powoduje ono zagniatanie i zamykanie świateł naczyń krwionośnych. Efekt ten występuje u osób, u których skóra nie przylega ściśle do ciała (dot. osób gwałtownie wychudzonych, starszych, ze słabą jędrnością skóry i luźną tkanką podskórną) dbać o jak najmniejszą ilość zgrubień, fałd i szwów wokół ciała pacjenta nie krochmalić pościeli, prześcieradło powinno być miękkie, najlepiej flanelowe. Musi być często zmieniane, zawsze suche, rozesłane bez zmarszczek opróżnianie – ważne jest niedopuszczenie do zaparć stolca (dłuższych niż jeden dzień) oraz regularne opróżnianie pęcherza, który nie powinien być długo przepełniony. Doprowadzaj do całkowitego wypróżniania pęcherza przed snem nocnym. W koniecznych przypadkach stosuj cewniki zewnętrzne i pampersy zapewniające skuteczność (należy unikać cewnikowania wewnętrznego stosując cewniki zewnętrzne, które znacznie ograniczają ryzyko infekcji pęcherza moczowego). Przy mimowolnym moczeniu skóra musi być szczególnie troskliwie ​
pielęgnowana, bowiem jej kontakt z agresywnymi wydzielinami ciała (mocz, kał, pot…) znacznie zwiększa ryzyko powikłań.

Nietrzymanie moczu i stolca, może nawet 5-krotnie zwiększać RPO oraz znacząco większe ryzyko u chorych z nieprawidłową funkcją zwieraczy odbytu niż u chorych nie trzymających moczu. Należy zastosować cewnik moczowy zewnętrzny dla ograniczenia bezpośredniego kontaktu moczu ze skórą. Długotrwała wilgoć maceruje naskórek, osłabia naskórkową barierę ochronną, znosi fizjologicznie kwaśne pH skóry i prowadzi do degradacji warstwy białkowo-lipidowej. Obecność stolca to dodatkowy wpływ zanieczyszczeń. Co zaburza równowagę mikrobiologiczną skóry, a dostarczając drobnoustrojom pożywki ułatwiają rozwój zakażenia.