W Polsce oceny zmian odleżynowych dokonujemy w skali czterostopniowej

wg. PTLR ( Polskie Towarzystwo Leczenia Ran ) zgodnie z NPUAP i AHCPR (Amerykański

Krajowy Zespół Doradczy ds. Odleżyn i Agencja ds. Polityki i Badań w Opiece Zdrowotnej)

EPUAP (European Pressure Ulcer Advisory Panel).

W zależności od stopnia zaawansowania należy wyróżnić rany:

– pojedyncze i mnogie,

– powierzchowne i głębokie,

– jednorodne i niejednorodne o małej lub dużej powierzchni,

– z wysoką tendencją nawrotową.

Stopień l – rumień, 52 %.

Widoczne zaczerwienienie skóry, początkowo miękkie w dotyku. Powstaje szybko, czasem po kilku godzinach spędzonych nieruchomo. Skóra nie jest uszkodzona, pojawia się oddzielające się blednące zaczerwienienie. Jeżeli przekrwienie i zaczerwienienie w reakcji na działające ciśnienie (np. lekki ucisk palca) blednie to mikrokrążenie nie jest jeszcze zakłócone. Stan jest potencjalnym ryzykiem powstania głębszego uszkodzenia. Objawom może towarzyszyć swędzenie a miejsce może być bolesne. Należy pamiętać, że chorzy mający zaburzenia czucia, nie odczuwają bólu i często ucisk trwa ponieważ chory nie jest alarmowany o potrzebie zmiany pozycji. U osób z ciemną pigmentacją skóry, odleżyny I stopnia mogą wyglądać jak utrzymujące się czerwone, sine lub fioletowe przebarwienie skóry.

Stopień II – powierzchowna nadżerka, 30 %.

Utrzymujący się brak przepływu krwi rozpoczyna początek stanu zapalnego, nieblednące zaczerwienienie rośnie a tkanka staje się obrzmiała i twarda w dotyku. Może pojawić się powierzchniowy obrzęk (pęcherze) i przerwanie ciągłości naskórka. Naskórek zaczyna się łuszczyć. Często obecne są jego otarcia. Skóra wykazuje pierwsze uszkodzenia – tworzą się pęcherze wypełniające się płynem. Rumień pozostaje po ustąpieniu ucisku wskazując na zaburzone mikrokrążenie (zapalenie i obrzęk tkanek).

Najczęściej objawom towarzyszy silny ból.

Stopień III – uszkodzenie głębokie, 13 %.

Odleżyna pełnej grubości skóry – uszkodzenie skóry pogłębia się i dochodzi do martwicy

z odsłonięciem głębszych warstw skóry i dochodzi do tkanki mięśniowej, która umiera do granicy z tkanką podskórną. Widoczny jest głęboki krater ubytku tkanki. Brzegi ran są

wyraźnie odgraniczone, otoczone obrzękiem i rumieniem. Dno rany może być wypełnione

żółtymi masami rozpadających się tkanek lub czerwoną ziarniną. Ranie może towarzyszyć

zakażenie z wysiękiem. Tkanka otaczająca ranę odleżyny jest silnie bolesna.

Stopień IV – martwica, 5 %.

Uszkodzenie dochodzi do powięzi kości, skutkującej jej martwicą, często z odczynem zapalnym nie tylko samej kości, ale odczynowym zapaleniem stawów i patologicznymi złamaniami. Zaawansowana martwica rozpościerająca się z przekroczeniem powięzi. Zmiany dotyczą kości znajdujących się w głębszych warstwach tkanki. Ukazuje się obumarła tkanka. Uszkodzenie rozpościera się w stronę tłuszczowej tkanki podskórnej. Martwica tłuszczu spowodowana jest zapaleniem i zakrzepicą małych naczyń, obejmuje ona także otaczające warstwy skóry. Dno może być pokryte czarną martwicą. Brzeg odleżyny jest zwykle

wyraźnie odgraniczony. Zniszczenie obejmuje także stawy i kości. Pamiętać należy,

że odleżyna ma wielokierunkowy przebieg i może się rozwijać zarówno do- jak i od- wnętrza.

Powstają jamy łączące się ze sobą. W ranie obecne są rozpadające się masy tkanek i czarna

martwica. Głębokość odleżyny stopnia IV zależy od jej lokalizacji. Grzbiet nosa, ucho, potylica i kostka nogi nie mają (tłuszczowej) tkanki podskórnej, więc występujące tam odleżyny mogą być płytkie. Stan zakażenia ogólnego, czyli sepsy. Nie można ustalić stadium owrzodzenia, dopóki nie usunie się mas rozpadających się tkanek lub strupa martwiczego i nie zostanie odsłonięta podstawa rany. Owrzodzenia nie przechodzą poprzez poszczególne stadia, tworząc się lub gojąc. Do monitorowania procesu gojenia należy stosować standardowe skale Skalę Progresji Terapii Odleżyn (zmodyfikowana PUSH).